IHLAMUR

Latince ismi : Tilia tometosa

Ihlamur(Tilia platyhyllos)

Bitki özellikleri: Anadolu’da çeþitli ýhlamur aðacý türleri vardýr. Bu türlerden, tedavi amaçlý kullanýlan ikisi, özellikle kuzey Anadolu daðlarýnda yetiþir. Bunlar, küçük yapraklý ýhlamur(Tilia cordata) ve büyük yapraklý ýhlamur(Tilia platyhyllos) türleridir. Bu türlerin dýþýndakilerin tedavi edici özelliði daha zayýftýr.

Toplama ve hazýrlama: Çiçeklenmeden sonraki en geç dördüncü güne kadar, çiçekler ve çiçek sapýndaki uzun yapraklar, öðlen saatlerinde toplanmalýdýr. Bu koþullarda toplanan çiçek ve yapraklar etkinliklerinin doruðuna ulaþmýþlardýr. Büyük eleklerin üstüne serilerek, gölgede kurutulmalýdýr. Kuruduktan sonra ince kýyýlýp, hava almayan kaplarda saklanýr. Aksi halde kokusunu ve etkinliðini yitirir. Ülkemizde ýhlamur, bütün olarak ve açýkta satýþa sunulur. Bu uygulama tümüyle yanlýþtýr.

Bileþim: Uçucu yað, flavon, müsilaj, tanen, farnesol, organik asitler, þeker

Kullaným alanlarý ve biçimleri: Ihlamur çayý, öncelikle organizmanýn savunma gücünü arttýrarak, ateþli soðuk algýnlýklarýnýn kýsa sürede savuþturulmasýný saðlar. Bu tür hastalýklarýn tedavisinde gerekli olan, terlemeyi baþlatýcý özelliði ile ünlüdür. Ateþli hastalýklara karþý, ýhlamur çayý ile  aspirin birlikte kullanýldýðýnda, genelde antibiyotiklere ihtiyaç kalmadýðý görülecektir. Bu yolla çocuklar da tedavi edilebilir. Yaðýþlý ve soðuk havalarda dýþarýda dolaþmak zorunda olan kiþiler, ertesi gün hastalanmamak için, akþamlarý 1-2 bardak ýhlamur çayý içmeyi ihmal etmemelidirler. Grip salgýný zamanlarýnda da, bu yöntem ailece uygulanmalýdýr.

Hoþ kokulu ýhlamurun tadý,  içine biraz bal karýþtýrýlarak daha da güzelleþtirilebilir. Ihlamur çayý, öksürük ve bronþite karþý da baþarýyla kullanýlabilir. Ihlamurun tedavi edici özelliði, uygun bitkilerle karýþtýrýlarak, öncelikle organizmayý güçlendirici olarak ve soðuk algýnlýklarýnda kullanýldýðýnda, daha da artacaktýr. Özellikle kýþ aylarýnda ýhlamurun sýkça kullanýlmasý çok yararlý olur.

Ihlamur çayý: Terletici olarak, 1 tatlý kaþýðý dolusu ince kýyýlmýþ bitki, 1 bardak kaynar suyla haþlanýr, 6-8 dakika demlendikten sonra süzülür. Biraz bal ile tatlandýrýlarak, sýcak içilmelidir. Kesinlikle kaynatýlmaz!

Bitki karýþýmý: Ihlamur, kuþburnu, papatya, nane ve hatmi, eþit oranda, ince kýyýlmýþ olarak karýþtýrýlýr. Demleme biçimi ýhlamurda olduðu gibidir. Kesinlikle kaynatýlmamalýdýr!

Yan etkiler: Bilinen hiçbir yan etkisi yoktur. Ama, her þeyde olduðu gibi, ýhlamur çayý içiminde de ölçüsüzce davranýlmamalýdýr.

Ihlamur (Tilia), ýhlamurgiller (Tiliaceae) familyasýndan Tilia cinsini oluþturan aðaç türlerine verilen ad.

Boylarý 20-30 metreye kadar ulaþabilir. Büyüklüðü 5-10 cm arasýnda deðiþen yapraklarý genellikle yürek þeklinde ve çarpýk, kenarlarý diþli ve uzun saplýdýr. Sarkýk çiçek demetleri sarýmsý bir renge ve karakteristik bir kokuya sahiptir. Çok geç açan bu çiçekler (Haziran-Temmuz) kurutularak çay gibi içilir.

Tarihçe

Orta Avrupa'da eskiden birçok köyde ýhlamur vardý. Merkezde bulunur buluþma noktasý olarak kullanýlýrdý. Ayrýca burada haber alýþ veriþinde bulunulur, gelinler kendilerini gösterirlerdi. Mayýs baþýnda dans festivalleri bu aðacýn altýnda düzenlenirdi. Bunlarla beraber köy mahkemeleri genelde yine burada kurulurdu. Bu yüzden ýhlamur, mahkeme aðacý ya da mahkeme ýhlamuru olarak da bilinir. Germen ve Slav halklarýnda ýhlamur kutsal bir aðaçtýr. Hatta Hýrvatistan'da ýhlamur, milli para deðerlerinin alt birimi olarak kullanýlan bir terimdir.

Kullanýmý

Güzel kokulu çiçeklerinden dolayý ve bir gölge aðacý olarak yetiþtirilir. Doðramacýlýkta kýymetli olan beyaz ve hafif bir odun verir. Ihlamur kabuðundaki lifler ip ve kaba dokumalarda kullanýlýr. Çiçek durumlarý týbbi olarak kullanýlýr. Ihlamur çiçeði yatýþtýrýcý, idrar verici ve balgam söktürücü olarak çay halinde kullanýlýr. Ihlamur çiçeði banyosunun da yatýþtýrýcý bir özelliði vardýr.

Büyük yapraklý ýhlamur (Tilia platyphillos), ebegömecigiller (Malvaceae) (eskiden Tilaceae) familyasýndan 40 m kadar boylanan aðaç nadir olarak da çalý durumunda olan ýhlamur türü.

Morfolojik özellikleri

Tepe seyrek, geniþ ve yuvarlakçadýr. Yaþlý gövdeler koyu renkte, kabaca yýrtýlmýþ, kazýk kök güçlü, yan kökler uzun, yeni sürgünler önceleri tüylü, parlak, zeytin yeþili ya da kýzýl kahve rengindedir.

Yapraklar 6-12 cm uzunlukta, çarpýk yumurta ya da yuvarlakça yürek biçiminde, kenarlarý düzenli ve keskin diþli, ucu sivri, üst yüzü koyu yeþil, bütün yüzde ya da damarlar üzerinde sade ya da beze tüyler bulunur. Alt yüzü mavimsi yeþil, tüylü ya da çýplaktýr. Damar açýlarýnda beyaz tüyler bulunur. Yaprak sapý 2-5 cm uzunlukta tüylüdür. Yapraklar sonbahar’da altýn sarýsý bir renk alýr.

Çiçekler sarýmsý beyaz renkte olup 3-17 çiçekli, sarkýk yalancý þemsiye kuruluþunda, kuruluþlar yeni sürgünlerin yaprak koltuklarýnda bulunur. Çanaklar 5 parçalý, uzunca yumurta biçiminde, kenarlarý uca doðru tüylüdür. Taçlar ters uzunca yumurta biçiminde, olup 5-12 cm uzunluktadýr. Meyve yuvarlakça, odunlaþmýþ, sert kabuklu olup kabuk üzerinde 4-5 tane, uzunca çýkýntý bulunur.

Tohum koyu boz kahverenginde, yumurta biçiminde, çenekler el görünüþünde, uzunca ve sivri dilimlere ayrýlmýþtýr.

Ekolojik özellikleri

Haziran sonu – Temmuz baþýnda çiçek açar. Tohum olgunluðu Eylül-Ekim aylarýdýr. Büyümesi çabuktur. Filizlenme gücü yüksektir. Iþýk aðacýdýr. Sýcaklýk isteði nispeten fazladýr. Derin, serin yumuþak, besin ve madence zengin, ýlýmlý humuslu topraklarý sever. Kireçli topraklarda da yetiþmektedir. Tuzlu topraklardan kaçýnýr. Donlara ve kuraklýða karþý duyarlýdýr. Güçlü kazýk kök yapar, sýð ve fakir topraklarda kuvvetli yan kökler geliþtirir, kuvvetli kök sürgünü verir.

Kullanýmý

Orta ve Güney Avrupa anavatanýdýr. Ender olarak, yaban olarak da bulunur. Bulvar ve parklarýn aðaçlandýrýlmasýnda kullanýlan bir aðaçtýr.

Daðýlýmý

Türkiye'de Rize, Trabzon, Artvin ve Çanakkale civarýnda doðal olarak bulunur.

Amerikan ýhlamuru (Tilia americana), ýhlamurgiller (Tiliaceae) familyasýndan anavataný kuzey Amerika olan 40 m'ye boylanabilen bir ýhlamur türü.

Tepe yuvarlakçadýr. Yeni sürgünler yeþil renkte olup tüysüzdür. Yapraklarý 10-20 cm uzunlukta, geniþçe yumurta biçiminde ucu sivri, üst yüzü koyu yeþil, alt yüzü açýk yeþil renktedir. Yan damar açýlarýnda kahverengi tüyler bulunur. Yaprak sapý uzun olup 3-5 cm kadardýr. Çiçekleri 5-15 çiçekli olup az çok sarkýk yalancý þemsiye kuruluþunda, örtü yapraklarý beþer parçalýdýr. Meyveler yuvarlak ya da uzunca ters yumurta biçimindedir. Kabuðu kalýndýr. Temmuz ayýnda çiçek açar.

Derin nemlice topraklarý sever. Odununda ýhlamur yaðý bulunur. Kuzey Amerika'nýn doðusunda ve orta Amerika'da ve Kanada'da bulunur.

Yurdumuzda Marmara ve Doðu Karadeniz Bölgeleri‘nde bol miktarda yetiþen ýhlamurun çiçek, yaprak, kabuk ve aðacýndan faydalanýlýyor. Hoþ kokulu bir bitki olan ýhlamur ayný zamanda iyi bir ev ilacý. Kurutulmuþ ýhlamur yapraklarý, çiçekleriyle birlikte kaynatýlarak yapýlan hoþ kokulu içecek sinirleri yatýþtýrýr, baðýrsak kurdunu düþürür, baðýrsak sancýsýný giderir, öksürüðü keser, damar týkanýklýðýný açar, gribi iyileþtirir, hazýmsýzlýða karþý kullanýlýr, mide üþütmesini ve uykusuzluðu giderir. Ihlamur ayrýca idrar söktürücü, terletici, yatýþtýrýcý, göðüs yumuþatýcý özelliðe de sahiptir. Ihlamur çiçeði balla karýþtýrýlýp içilirse mide ülserine iyi gelir. Kan dolaþýmýný düzenler...

Ihlamurun içinde uçucu yað, tanen, þeker, C ve P vitamini, reçine ve enzimler de bulunuyor. Mide þikayeti olanlar ýhlamuru tek baþýna kaynatýp içerse hazmý kolaylaþtýrýr. Bunun yaný sýra ýhlamurun içine biraz kekik, nane ve rezene katýp kaynatýp içerseniz hem mide yanmalarýna, hem de kusma türü rahatsýzlýklara iyi gelir.

Bunlarýn yanýnda ýhlamur kan dolaþýmýný düzenler. Kabýzlýkta da ýhlamurdan yararlanabilirsiniz. Kramplar için de ýhlamurun iyi bir ilaç olduðunu unutmamalýsýnýz. Sabah aç karnýna içilmeye devam edilen ýhlamur zayýflamak isteyenlere bu hususta yardýmcý olur. Ihlamurun migren için de birebir olduðu bilinir. Ancak ýhlamuru uzun süre ve fazla miktarda kullandýðýnýzda kalbinize zarar verebileceðini de unutmamalýsýnýz!

Strese karþý ýhlamur çayý
Ýçine çok az karanfil atarsanýz hem güzel bir tat elde etmiþ olursunuz, hem de sizi sakinleþtiren etkisini arttýrýrsýnýz.

Grip ve nezle ye ýhlamur
Bu tür hastalýklarda ýhlamur sadece terlemeyi saðlayarak deðil, ayný zamanda vücudun direncini de artýrarak tedaviye yardýmcý olur.

Güzellik için ýhlamur
Göz çapaklanmalarýnda ýhlamuru kaynatýn ve süzün. Pamuk yardýmý ile gözlerinize kompres yapýn. Hem çapaklanmalarý önleyecektir, hem de gözünüzü dinlendirecektir. Gözlerinize kompres yaparken gözünüzü kapatmayý unutmayýn.

Ihlamuru kaynatýp elde ettiðiniz su ile ara sýra saçlarýnýzý yýkayarak saçlarýnýzýn beslenip kuvvetlenmesini saðlayabilirsiniz. Bu iþlemden sonra saçýnýzý durulamayý ihmal etmeyin.

Cildinizde leke mi var?
Hemen ýhlamuru suda kaynatýp sývý sümüksü bir hal alýncaya kadar bekletin. Sonra bu sývýyý lekelere sürün faydasýný göreceksiniz. Yine ayný þekilde elde edeceðiniz ýhlamurla kýrýþýklýklara masaj yaparsanýz iyi sonuç alacaksýnýz.   

Ihlamur aðacý

Marmara, Batý Karadeniz, Orta Toroslar ve Kuzey Anadolu'da yayýlýþ gösterir. Özellikle kuzey ve batý bölgelerimizdeki ormanlarda rastlanan sýk dallý, geniþ tepeli aðaçlardýr. Yüksekliði 15-10 cm arasýnda deðiþen yapraklarý genellikle yürek þeklinde ve çarpýk, kenarlarý diþli ve uzun saplýdýr. Sarkýk çiçek demetleri sarýmsý bir renge ve karakteristik bir kokuya sahiptir. Çok geç açan bu çiçekler (Haziran-Temmuz) kurutularak çay gibi içilir.

Avrupa da da birbirine yakýn bir kaç türü vardýr. Birinci tür orman ýhlamuru (veya erkek ýhlamur) küçük yapraklýdýr. Ýkinci tür Hollanda ýhlamuru orta boy yapraklýdýr. Üçüncü tür diþi ýhlamur büyük yapraklýdýr. Memleketimizde bu türlerden, tedavi amaçlý kullanýlan ikisi, özellikle kuzey Anadolu daðlarýnda yetiþir. Bunlar, küçük yapraklý ýhlamur(Tilia cordata) ve büyük yapraklý ýhlamur(Tilia platyhyllos) türüdür. Ihlamurun yaprak ve çiçeklerinden bitki olarak 18. yüzyýldan beri yararlanýlmýþtýr. Ihlamur aðacýnýn çiçeklenmeden sonraki en geç dördüncü güne kadar, çiçekler ve çiçek sapýndaki uzun yapraklar, öðlen saatlerinde toplanmalýdýr. Bu koþullarda toplanan çiçek ve yapraklarýn etkileri daha fazladýr. Büyük eleklerin üstüne serilerek, gölgede kurutulmalýdýr. Kuruduktan sonra ince kýyýlýp, hava almayan kaplarda saklanýr. Çiçekler ayrý kurutulursa daha makbuldür. Aksi halde kokusunu ve etkinliðini yitirir. Ülkemizde ýhlamur, bütün olarak ve açýkta satýþa sunulur.Bu uygulama yanlýþtýr. Türkiye'de sadece Artvin ve Yalova'da aðýrlýklý olarak üretilen ýhlamur balý bir çok hastalýðýn tedavisinde kullanýlýyor. Kurutulmuþ yapraklar ve çiçekleri çay gibi haþlanarak içilir, odunu oymacýlýkta, modelcilikte, kutuculukta kullanýlýr. Hafif ve yumuþak olduðu için maketçiler ýhlamur tahtasýný çok makbul tutarlar. 

Týbbi Özellikleri :

Ihlamur çayýnýn bilinen hiçbir yan etkisi yoktur. Ama, her þeyde olduðu gibi, ýhlamur çayý içiminde de ölçüsüzce davranýlmamalýdýr. Yemek üzerine ýhlamur içilirse hazmý güçleþtirir. Doðru olaný yemek arasý saatlerde, yatarken içilmeli

Mafsal iltihabý, Romatizma, Karaciðer iltihabý, Hipertansiyon, Selülit, Grip, Öksürük, Terlemeyi baþlatýcý özelliðinden dolayý ateþli ve soðuk algýnlýðýnda çok etkilidir. Hazmettirici, Balgam söktürücü, Nezle Spazm, Migren, Hafif uykusuzluklarda, genel direnci artýrýr. Damar týkanýklýðýna, Damar sertliðine ve Selülit’e de iyi gelir. Uyutur.

Önerilen kullaným þekli
* Ihlamur çayý: Terletici olarak, 1 tatlý kaþýðý dolusu ince kýyýlmýþ bitki, 1 bardak kaynatýlmýþ suya atýlýr. 1-2 dakika kaynatýlýr. 5-10 dakika demlendikten sonra süzülür. Biraz bal ile tatlandýrýlarak, sýcak içilmelidir.

* 1 bardak su kaynatýlýr. 1 tutam ýhlamur çiçeði konur. 10 dakika bekletilir. Günde 2-4 bardak içilir. Ýçindeki saponin maddesi sebebiyle balgam söktürücü ve göðsü yumuþatýcýdýr.

*Eþit miktarda ýhlamur,murver çiçeði, papatya, karýþtýrýlýr. 2 tatlý kaþýðý 2 su bardaðý kaynatýlan suya atýlýr. 1-2 dakika kaynatýlýr. 5-10 dakika dinlendirilir. Sýcak olarak 1 çay bardaðý içilir.

* Ihlamur, Kuþburnu, Papatya, Nane ve Hatmi, eþit oranda, ince kýyýlmýþ olarak karýþtýrýlýr. 1 tatlý kaþýðý dolusu ince kýyýlmýþ bitki, 1 bardak kaynatýlmýþ suya atýlýr.1-2 dakika kaynatýlýr. 5-10 dakika demlendirilir. Sonra süzülür. Biraz bal ile tatlandýrýlarak, sýcak içilmelidir.

*Ihlamur çiçekleri ve portakal yapraklarý kaynatýlýp çay gibi içilirse sinir hastalýklarýnda, öksürük, yaralar, migren ve sinirsel kusmalara faydalýdýr.

*Ihlamur mide salgýsýný arttýrarak hazmý kolaylaþtýrýr. Ýçine süzme bal ve süt ile karýþtýrýlýrsa mide ülserine iyi gelir.

* Kabuklar kaynatýldýðý zaman, safra salgýsýný uyararak, hazýmsýzlýk vakalarýnda iyileþme saðlar. Yarým avuç dövülmüþ aðaç kabuðunu bir litre kaynayan suya atýn. 2-3 dakika kaynatýn. 5-10 dakika dinlendirin. Günde bir fincan için. Dýþtan yanýklara karþý suyunu pansuman olarak kullanýlýr. Kabuklarda müsilaj maddesi taþýdýklarýndan hafif müshildirler.

*4 bardak suya 40 gr ýhlamur aðacý kabuklarý, yaprak ve çiçekleri konur. Su 1,5 bardak kalana kadar kaynatýlýr. Yemek aralarýnda 1 fincan soðuk ve sýcak olarak içilir 10- 20 günlük kürler yapýlýr.2-4 yýl devam edilir.

*Saç dökülmesini önlemek için ýhlamur suyu ile masaj yapýlýr.

*Burkulma ve ezilmeden dolayý olan aðrýlar da ýhlamur pansumaný yapýlýr.

* Baþ aðrýsý için ýhlamur çiçeði, lavanta çiçeði, melisa, kediotu kökü, eþit olarak karýþtýrýlýr. Bir bardak kaynar suya bir tutam konur 5 dakika demlenir günde 1 kere bir fincan içilir.

* Yapraklarý zeytinyaðý ile birlikte dövülerek elde edilen merhemi deri üstü yaralarýna, yanýklarýna, enfeksiyonlarýna sürerek çabuk iyileþmesi saðlanýr.

Midenin dostu ýhlamur

Ihlamurun içinde uçucu yað, tanen, þeker, C ve P vitamini, reçine ve enzimler bulunduðunu açýklayan uzmanlar, ýhlamurla ilgili þunlarý söylüyor: "Ihlamur, tek baþýna kaynatýlýp içildiðinde; mide þikayeti olanlarda hazmý kolaylaþtýrýr. Bunun yaný sýra ýhlamurun içine biraz kekik, nane ve rezene katarak kaynatýp bu karýþýmý içerseniz, hem mide yanmalarýna hem de kusma türü rahatsýzlýklara iyi gelir. Cildinizde leke mi var? Hemen ýhlamuru suda iyice kaynatýp soðutun. Sonra bu sývýyý lekelere sürün, faydasýný göreceksiniz. Ayný þekilde elde edeceðiniz ýhlamurla kýrýþýklýklara masaj yaparsanýz, iyi sonuç alýrsýnýz. Strese karþý, ýhlamur çayý iyi gelir. Ýçine çok az karanfil atarsanýz, hem güzel bir tat elde etmiþ olursunuz hem de sizi sakinleþtiren etkisini artýrýrsýnýz. Grip ve nezle olunca ýhlamuru içmekte büyük yarar vardýr.

SAÇLARA DA ÝYÝ GELÝYOR
Göz çapaklanmalarýnda, ýhlamuru kaynatýn ve süzün. Pamuk yardýmý ile gözlerinize kompres yapýn. Hem çapaklanmalarý önleyecek, hem de gözünüzü dinlendirecektir. Ihlamuru kaynatýp elde ettiðiniz su ile ara sýra saçlarýnýzý yýkayarak, saçlarýnýzýn güçlenmesini saðlayabilirsiniz. Bu iþlemden sonra saçýnýzý durulamayý ihmal etmeyin.

Ihlamurun çiçeði ilkbaharda toplanarak gölgede kurutulur.

*Kaný temizler ve kan dolaþýmýný düzenler, kansýzlýða, kalp çarpýntýsýna ve karaciðer zaafiyatine iyi gelir. Enfaktüse faydalýdýr.

*Damar kireçlenmesinde, damar týkanýklýklarýnda faydalýdýr.

*Ýdrar arttýrýcý özelliði vardýr, böbrek ve mesaneyi temizler. Böbrek taþlarýnýn düþmesine yardým eder.

*Sinirleri kuvvetlendirerek, her türlü sinir bozukluklarýný giderir. Yatýþtýrýcý ve uyutucudur. Vücuda rahatlýk verir. Spazm gidericidir.

*Balgam söktürücüdür, göðsü yumuþatýr, terletici, ateþ düþürücü etkisi vardýr. Gribal enfeksiyonlarda etkilidir. Astýma, bronþite iyi gelir. Öksürüðü keser.

*Mide salgýsýný arttýrýr. Mide ülseri için oldukça faydalýdýr, balla karýþtýrýlarak içilir. Mide, baðýrsak gazlarýný giderir.

*Kabýzlýðý giderir, baþ aðrýsý ve dönmelerini iyi gelir, migren tedavisinde kullanýlýr, sara hastalýðýna faydalýdýr.

*Burkulma ve ezilmelerden kaynaklanan aðrýlarý dindirir. Yanýklara iyi gelir. Apse ve çýbanlarýn tedavisinde , iltihaplarý kurutmada kullanýlýr. Bulantýyý giderir.

*Ihlamur aðacýnýn kabuðu dekoksikasyon yapýlarak yatýþtýrýcý, safra söktürücü olarak kullanýlýr. Kabuklardan hazýrlanan merhem yara iyileþmesinde kullanýlýr. Ihlamur aðacýnýn kabuðunun altýndaki lifler toplanýr dövülerek hamur haline getirilir. Bu hamur yaralarýn tedavisinde kullanýlýr.

*Ihlamur çayý göz banyosu içinde kullanýlýr. Gözdeki kýzarýklýðý alýr.

*Cilde güzellik verir. Çilleri giderir. Çiçeklerinden elde edilen su yüze sürülür. Yüzdeki ergenlik çýbanlarýný yok eder. Saç dökülmesini önler.

*Çocuklar banyo yaptýrýlýrsa iyi gelir.

*UYARI: Daima taze kullanýlmalý bekletildiðinde içindeki aktif maddeler kaybolur.

Þifanýn bilinçli adresi:   www.herbalistatabay.com

www.bilgideposu.com