OKALÝPTÜS

Latince ismi : Eucalyptus globulus

Okaliptüs, birçok türü bulunan geniþ bir aðaç (nadiren çalý) cinsi.

Türleri Avustralya'nýn aðaç florasýnda egemendir. Çoðu Avustralya'ya özgü olan, 700'den fazla türü mevcuttur; bazý türler de Yeni Gine ve Endonezya'da bulunur. Kýtanýn neredeyse tüm bölümlerinde bulunan okaliptüs, Avustralya'daki her türlü iklim koþuluna adapte olmuþtur

Anavataným Avustralya’dýr. Sýtma Aðacý olarak da bilinirim. Sürekli yeþil kokulu yapraklarým ve kokulu çiçeklerim vardýr. Gövdem krem-gri, pembe ve açýk yeþil karýþýmýdýr. Güçlü tekli orta gövdem veya çok gövdeli çalý biçiminde türlerim de vardýr. Boyum 40 metre’ye kadar uzayabilir. Yaprak boylarým 12 - 22 cm. kadar olup, gençlerde yapraklarýmýz küçük ve oval, yetiþkinlerimizde ise uzun ve sivridir. Ýlkbahar aylarýnda türüme göre beyaz, sarý veya kýrmýzý çiçekler açarým. Kýþ aylarýnda - 6°C’ye kadar dayanabilirim. Odunumdan mobilya sanayiinde, kabuklarýmdan, yapraklarýmdan ve tohumlarýmdan boya ve ilaç sanayiinde faydalanýlýr. Üretimim tohumla yapýlýr. Sulak topraklarý sevdiðimden bataklýk kurutma iþlevimde vardýr. Türlerim; Kýrmýzý Okaliptüs, Sarý Limon Okaliptüs, Mavi Okaliptüs.
 

Okaliptüs: (Eucalyptusbaum / Heberbaum / Eucalyptus / Ökaliptüs / Sýtma aðacý)

Haziran-temmuz aylarý arasýnda, mor renkli çiçekler açan büyük aðaçlardýr. Yaprak þekli bitkinin yaþýna göre deðiþir. Gençlerde sapsýz, oval, açýk yeþil; yaþlýlarda ise uzunca saplý, orak seklinde, derimsi ve koyu yeþildir. Çiçekler morumsu kýrmýzý renkte olup, her bir yapraðýn koltuðunda birkaçý bir arada bulunur. Meyve küçük ve çok miktarda tohum taþýyan oval þekilli bir kapsüldür. Ana vatani Avustralya olan bu aðaç, halk arasýnda sýtma ve kinin aðacý olarak da tanýnmaktadýr.

Anadolu’ya ilk defâ, Muðla vilayetinin Fethiye kazasýnda Dalaman’da bir çiftlik kuran Mýsýr Hidivi Abbas Hilmi Paþa tarafýndan, süs aðacý olarak sokulmuþtur. Diðer taraftan Mersin-Adana demiryolu uðraðýndaki istasyonlarda 1886 yýlýnda Fransýzlar tarafýndan istasyon aðacý olarak kullanýlmýþtýr. 1830’a doðru Avustralya’dan Italya’ya getirilen çeþitli cins ökaliptüslerin kýþ olmasý dolayýsýyla çoðunluðu kuruduðundan bu aðacýn yumuþak iklimde yaþamadýðý kanaatine varildi. 1852’de Cezayir’de tekrar denendi. Daha sonra da Kuzey Afrika ve Güney Avrupa’da denenerek sýcak mýntýkalarda yetiþeceði anlaþýlmýþtýr. 1893’te, Osmanlý Devleti idâresinde bulunan Suriye’de M.H. Morel, Beyrut’taki mâlikânesinde çok miktarda ökaliptüs yetiþtirmiþ ve bu mâlikânesine Lâtince olarak “Villâ Eucalypta (Ökaliptüs Köþkü) adýný vermiþtir. Çok miktarda ökaliptüs bugün Afrika, Avrupa, Asya sýcak iklimlerinde yetiþtirilerek, iktisâdî, sihhî maksatlarla dünyanýn her kýtasýnda üretilmekte ve gün geçtikçe de raðbet bulmaktadýr. Ökaliptüs aðaçlarý, çok yüksek olan kâbiliyeti, fazla miktarda toprak suyunu alýp havaya vermesi sâyesinde bataklýk yerlerin kurutulmasýnda insanlýða olan hizmetlerinin tanýnmasýný müteakip, yalnýz Avustralya’da olan geliþme alaný kýsa bir zamanda çok geniþlemiþtir. Bir ökaliptus aðacýnýn yýlda ortalama 250 ton suyu alýp havaya verdiði tecrübelerle anlaþýlmýþtýr. 1938’den beri, yurdumuzun güney bataklýklarýnda da yetiþtirilmesine büyük önem verildi ve kýsa zamanda çok ümit verici neticeler alindi. Tarsus’un Karabucak bataklýðýnýn kurutulmasýyla bölgede, sýtma hastalýðýnýn yayýlmasýnda önemli rol oynayan sivrisineðin nesli kesildi.

Çesitleri: Yüzden fazla çeþidi olmakla birlikte, tanýnmýþ ve önemli çesitlerinden bazýlarý þunlardýr:

1. Eucalyptus alpina

2. Eucalyptus amplifolia

3. Eucalyptus amgydalina

4. Eucalyptus andreana

5. Eucalyptus calophylla

6. Eucalyptus citriodora

7. Eucalyptus cocciféra

8. Eucalyptus cordata

9. Eucalyptus cornuta

10. Eucalyptus cosmophylla

11. Eucalyptus diversicolor (Collossea)

12. Eucalyptus globulus

13. Eucalyptus gomphocephala

14. Eucalyptus leucoxilon

15. Eucalyptus robusta

16. Eucalyptus rostrata

17. Eucalyptus viminali

18. Eucalyptus longifolia.

Dünyanýn birçok yerinde, bilhassa Brezilya’da, Kuzey Afrika ve Güney Avrupa’da, Doðu ve Batý Asya’da bir zaman sýtma saçarak insanlarý ölüme sürükleyen korkunç bataklýklar, bugün ökaliptüs aðacýnýn gölgesinde saðlýk ve varlýk kaynaðý olmuþtur. Ökaliptuslar, bataklýðý kurutarak etrafýný da tarýma elveriþli hâle getirmektedir. Ökaliptus ormanlarý, hava tesirlerini yumuþatarak büyük rüzgârlara mâni olurlar, bitkilere zararlý olan toz ve dumanlarý tutarlar, fýrtýna ve dolu zararlarýný kýsmen önlerler. Üç yaþýndan büyük olan ormanlardaki çayýr ve ot miktarý da büyük ölçüde olduðundan, hayvanlarda verimi arttýrmaktadýr. Ayrýca arýcýlýkta da büyük faydalarý görülmüþtür. Ýlk yýllarda, aralarýna mýsýr ekilerek deðerlendirilebilir. Yurdun güneyinde kurulan ökaliptus ormanlarýndan, büyük ölçüde yakacak temin edilmektedir.

Kullanýldýðý yerler: Tâze yapraklarýnýn su buharý ile distillenmesi sûretiyle elde edilen ökaliptus, muhtelif cila, kafuru, çam sakýzý ve zamk, yine bir nevi vernik olan kokulu reçine îmâlinde kullanýlmaktadýr. Halk hekimliðinde, özellikle solunum yolu hastalýklarýnda tercih edilir. Öksürüðü keser, boðaz ve burun iltihaplarýný giderir. Ýdrar yollarýný temizler. Hâricen deri üzerine sürülmek sûretiyle antiseptik olarak da kullanýlýr. Ökaliptus yapraklarý doðrudan doðruya kaynatýlarak kullanýldýðý gibi, yaðýnýn týpta da pek çok faydalarý vardýr. Ýlaç olarak veya kaynatma ile buðu, koku hâlinde de kullanýlýr. Yapraklar nefes darlýðý, kabýz, balgam söktürücü olarak, haþere sokmalarýna, her nevi ateþlenmeye, nezle, nevralji, bronþit, romatizma, seker, üremi gibi hastalýklarda, yað veya eksitilerek sirke, toz sabun, pudra ve mâcun seklinde kullanýlýr. Ayrýca ökaliptus kabuklarýndan, kino reçinesi adi verilen ve içinde bol miktarda tanen bulunan bir madde, kuru damýtým yoluyla elde edilmektedir. Yine ökaliptus odununun kuru damýtýmýyla elde edilen diðer ürünler; 100 kilo odundan; 25-27 kilo kömür, 7 kilo asit asetik, 2 kilo alkol metilen, 3 kilo katran elde edilebilir.

Özellikleri: Tazelik verici, kuvvetlendirici, Antiseptik, temiz olmayan derilerde, akne, kepek, baðýþýklýk sistemini kuvvetlendirir, virüslere karþý, grip ( boðaz iltihaplanmasý, sinüzit iltihaplanmasý, bronþitte-Antibiyotiðe yardýmcý ) bahar nezlesi..romatizma aðrýlarýnda ve sinir iltihaplanmasýnda. Haþerelere karþý çok kuvvetli tesir eder. Soðuk algýnlýðý, nezle, kas tutulmalarý, sinüs gibi rahatsýzlýklarda güçlüdür. Migren ve romatizma aðrýlarýný dindirir, cilt ülseri ve yarayý iyileþtirir.

Kullanýldýðý yerler:

Losyon olarak(yoðunluðu azaltýlmýþ): Nefes darlýðýnda göðüs üzerine sürdüðünde nefes açýcý etkisi vardýr.

Buhar yolu ile: Soðuk algýnlýðý rahatsýzlýklarýnda boðaz ve solunum yollarý þikayetlerinde ve bronþitte özellikle uçucu yaðýndan dolayý inhalasyon (buðu) yoluyla yararlanýlmaktýr. Burun týkanýklýðý ve burun akýntýsýna karþý (kaynar suya drog parçalarý veya uçucu yað damlalarý ilave edilerek hazýrlanan) buðu yöntemiyle kullanýlmaktadýr

Banyo suyuna ve kompres olarak: Yanýklarda ve yaralarda; Ayrýca üzüntü ve sýkýntýyý dindirici etkisi bulunur. Ev içinde buharla kullanýlýrsa evdeki bakterileri öldürür.

Uyarýlar: gebelikte kullanmayýn, çocuklara ve bebeklere verilmez, yoðun olan formu cilt zararlýdýr. Yüksek kan basýncý olanlara sakýncalýdýr. Asla aðýz yolu ile almayýnýz. Bir haftadan fazla kullanýmda ve tekrarlayan periyodik rahatsýzlýklarda hekimle görüþmek gerekir. Nadiren de olsa bazý kiþilerde bulantý, kusma ve ishal yapabildiði kayýtlýdýr.

Þifanýn bilinçli adresi:   www.herbalistatabay.com